Hisse Senedinin Dolaşımdaki Pay Sayısı Nedir? Nasıl Hesaplanır?
Hisse senedinin dolaşımdaki pay sayısı, bir şirketin hisselerinin piyasada işlem gören kısmını ifade eder. Bir şirketin toplam hisse sayısı ile dolaşımdaki hisse sayısı arasında fark olabilir. Çünkü bazı hisseler kamuya açık değildir veya piyasada işlem görmemektedir. Örneğin, şirket kurucuları, yöneticileri, ortakları veya devlet gibi bazı hissedarlar hisselerini satmamayı tercih edebilirler. Bu durumda, bu hisseler dolaşımda değildir ve fiili dolaşımdaki pay oranı olarak adlandırılır.
Fiili dolaşımdaki pay oranı, bir şirketin hisselerinin ne kadarının piyasada serbestçe alınıp satılabildiğini gösterir. Bu oran ne kadar yüksekse, o şirketin hisseleri o kadar likittir ve piyasa değeri o kadar gerçekçidir. Ayrıca, fiili dolaşımdaki pay oranı endeks hesaplamalarında da kullanılır. Borsa İstanbul'da işlem gören şirketlerin endekslerde yer alabilmesi için belirli bir fiili dolaşımdaki pay oranına sahip olması gerekir.
Hisse senedinin dolaşımdaki pay sayısını hesaplamak için, şirketin toplam hisse sayısını fiili dolaşımdaki pay oranı ile çarpmak yeterlidir. Örneğin, bir şirketin 100 milyon adet toplam hissesi varsa ve fiili dolaşımdaki pay oranı %50 ise, bu şirketin dolaşımdaki pay sayısı 50 milyon adettir.
Dolaşımdaki pay sayısının değişmesi, bir şirketin piyasa değerini ve endeks ağırlığını da etkiler. Dolaşımdaki pay sayısı arttığında, piyasa değeri ve endeks ağırlığı da artar. Dolaşımdaki pay sayısı azaldığında ise, piyasa değeri ve endeks ağırlığı da azalır.
Dolaşımdaki pay sayısının değişmesinin nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
- Şirketin yeni hisse ihraç etmesi veya mevcut hisseleri geri alması
- Şirket kurucuları veya ortaklarının hisse satışı veya alımı yapması
- Kamu kurumlarının hisse devri yapması
- Şirketin bölünmesi veya birleşmesi
- Şirketin iflas etmesi veya tasfiye olması
Dolaşımdaki pay sayısını takip etmek, yatırımcılar için önemlidir. Çünkü bu sayı, bir şirketin likiditesini, piyasa değerini ve endeks performansını etkiler. Ayrıca, dolaşımdaki pay sayısı ile kazanç başına düşen pay (EPS) arasında ters bir ilişki vardır. Dolaşımdaki pay sayısı arttığında EPS azalır, azaldığında ise EPS artar. Bu nedenle, yatırımcılar karlılık analizi yaparken bu faktörü de göz önünde bulundurmalıdır.