Borsada Endeksin Böleni Nedir? Nasıl Hesaplanır?
Borsada endeks, belli bir sektör veya piyasadaki hisse senetlerinin fiyat ve getiri performanslarını ölçmek için kullanılan bir göstergedir. Borsa endeksleri, endekse dahil edilen hisse senetlerinin fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değerlerinin toplamının, endeksin böleni adı verilen bir sayıya bölünmesiyle hesaplanır.
Endeksin böleni, endeksin hesaplanmasında kullanılan bir katsayıdır. Endeksin böleni, endeksin başlangıç değerini belirlemek ve endekste yapılan değişikliklerin endeks değerini etkilememesini sağlamak için kullanılır. Endeksin böleni, endeksin oluşturulduğu tarihte endekse dahil edilen hisse senetlerinin fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değerlerinin toplamının, endeksin başlangıç değerine bölünmesiyle bulunur.
Örneğin, BIST 100 endeksi 1986 yılında oluşturulduğunda 100 puan olarak belirlenmiştir. Bu tarihte endekse dahil edilen 100 hisse senedinin fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değerlerinin toplamı 1.000.000 TL olsun. Bu durumda endeksin böleni şöyle hesaplanır:
Endeksin Böleni = Hisse Senetlerinin Toplam Piyasa Değeri / Endeksin Başlangıç Değeri
Endeksin Böleni = 1.000.000 / 100
Endeksin Böleni = 10.000
Bu şekilde bulunan endeksin böleni, endeks hesaplamasında sabit tutulur. Ancak endekste zaman içinde bazı değişiklikler olabilir. Örneğin, endekse yeni bir hisse senedi eklenebilir veya çıkarılabilir. Ya da endeks içindeki hisse senetlerinin fiili dolaşımdaki pay oranları değişebilir. Bu gibi durumlarda endeks değerinde yapay bir değişim olmaması için endeksin böleni de güncellenir.
Endeksin böleninin güncellenmesinde şu formül kullanılır:
Yeni Endeks Böleni = (Eski Endeks Böleni x Eski Endeks Değeri) / Yeni Endeks Değeri
Örneğin, BIST 100 endeksine yeni bir hisse senedi eklendiğinde ve bu hisse senedinin fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değeri 10.000 TL olduğunda, endeksin böleni şöyle güncellenir:
Yeni Endeks Böleni = (10.000 x 120) / 121
Yeni Endeks Böleni = 9.917
Bu şekilde güncellenen yeni endeks böleni, sonraki endeks hesaplamalarında kullanılır.
Borsada endeksin böleni, borsa yatırımcıları için önemli bir bilgidir. Çünkü endeksin böleni, endeks değerinin nasıl hesaplandığını ve hangi faktörlerden etkilendiğini gösterir. Ayrıca endeksin böleni, endeks içindeki hisse senetlerinin ağırlıklarını da belirler. Bu nedenle borsa yatırımcıları, borsa endeksleri hakkında bilgi sahibi olmak için endeksin bölenini takip etmelidir.